Interculturele communicatie en competentie

Deze dagen heel wat werk verzet in kader van thema interculturele competentie en communicatie.
In eerste instantie gisteren een tweedaagse atelier Interculturele Competentie afgerond. Tien professionals uit verschillende sectoren dachten na over volgende onderwerpen: wat is interculturele competentie precies? Hoe kunnen we het scherper definiëren en hoe kunnen we het ontwikkelen en ondersteunen bij medewerkers, klanten, de maatschappij in het algemeen? We lieten ons op onze zoektocht inspireren door heel wat bronnen: enerzijds bestaande handboeken als dat van Politeia (zie eerder) of Jitske Kramers Normaal is anders.  Anderzijds de rijke ervaring en inzichten van de deelnemers zelf, losgemaakt door de reacties op beeldmateriaal, zoals een aantal clips uit Johanatan Safran Foers' 'Everything is Illuminated'. Een heel boeiende uitwisseling, nog extra rijk door het idee van co-trainer Fanny Matheusen om de deelnemers aan de slag te zetten in een oefening volgens de principes van het coöperatief leren. De ene groep focuste op het thema 'coachen van interculturele competentie' ,de andere ontwikkelde een aantal elementen inzetbaar in trainingen en vorming rond dit thema. De deelnemers waardeerden de manier van werken heel erg: op korte tijd werden heel wat ideeën op tafel gebracht en mogelijke werkvormen uitgewisseld. Voor herhaling vatbaar dus, dat coöperatief leren, zeker in onze sector. Ook de website Diversiteit in Actie legt een rechtstreekse link tussen dit soort van samenwerkend leren en het aanscherpen van onze capaciteiten om om te gaan met verschillen. En zo maakten we onze training coherent qua inhoud en vorm.

Eens het atelier afgerond was het dan tijd om me voor te bereiden op een aantal intensieve dagen interculturele communicatie. Eerst en vooral, alles in stelling brengen voor een hele dag inspiratie en intervisie met Edwin Hoffman, ontwikkelaar van het TOPOI model. Vorig jaar mocht ik dit soort dag een eerste maal organiseren op het Kruispunt. De wachtlijst voor deelname was toen zo lang dat een herhaling niet kon uitblijven. En ook dit jaar liepen de aanmelding voor deelname erg vlot. Dat verwondert me niet. Dit model biedt heel wat mensen al jaren inspiratie en houvast in het werken rond communicatie in een steeds diverser context. Je kan er meer over lezen op de verder ook heel interessante site van Pigmentzorg.  En je kan tegelijk ook deelnemen aan een intensieve TOPOI tweedaagse die ik zelf mee begeleidt in het voorjaar van 2014.
Een tweede TOPOI activiteit valt net voor het weekend van 11 november: samen met collega Bram zal ik een workshop verzorgen op de Sensoa Netwerkdag Kwetsbare Migranten en Seksuele Gezondheid.  We gaan met de deelnemers een paar concrete cases analyseren en na denken over toekomstige aanpak. De aangeleverde praktijkverhalen beiden alvast stof tot nadenken: een zo gevoelig onderwerp als seksualiteit roept altijd al spanning en vaak ook onwennigheid op. Vaak wordt die dan 'cultureel' en 'religieus' vertaald, waardoor het geheel nog moeilijker bespreekbaar wordt. Ik beschouw het alvast als een hele uitdaging en eer om met deze professionals uit de zorg te mogen nadenken over hoe ze ook met hun cliënten en patiënten van andere origine aandachtig en open kunnen omgaan.

Als muziek in de oren

Eens in de zoveel tijd organiseren we op het Kruispunt Migratie-Integratie en zogenaamde Kruisbestuiving: een lunchgesprek waarbij we een interessante gast - meestal van buiten onze eigen organisatie - uitnodigen om ons te inspireren, uit te dagen. Deze keer had ik voor de inhoud gezorgd, door in te pikken op een kans die zich voordeed tijdens een nazomerse middag op het Sint Jansplein. Daar nam ik samen met Koen en de kinderen deel aan het jaarlijkse festival Klassiek in de Stad. We genoten er van het bruisende enthousiasme van de jongeren van het Remix Orchestra. Een van hun begeleiders/ondersteuners bleek een oud-cimic studente, Ilse, nu coördinator van de diversiteitswerking van de Filharmonie. De volgende dag stuurde ze me wat materiaal en filmpjes door en ik wist meteen dat dit een bijzonder project was dat het verdiende om in de kijker gezet te worden.

Er is een Re-Mix Orchestra en een Re-Mix XXL. Re-Mix ontstond uit een samenwerking met de OKAN-klassen van het Antwerpse Leonardo Lyceum – Campus Quellin. Uit occasionele kunsteducatieve ontmoetingen groeide de behoefte om een intenser en actiever traject uit de werken. Zo werken vijfentwintig anderstalige leerlingen (een heterogene mix van nationaliteiten, culturen en leeftijden) een week lang samen met vier muzikanten van deFilharmonie. Paul Griffiths coacht de orkestmusici en de leerlingen. Griiftihs is een internationaal gerenomeerde muziek-onderwijsdeskundige die zijn eigen unieke artistieke stem ontwikkelde en werkt vanuit een methode die muziekale, sociale en culturele grenzen overstijgt.  Het project Re-mix  is een primeur: nooit eerder werkte het Filharmonieorkest zo intensief samen met jongeren zonder enige muzikale opleiding. Gedurende een week wordt het normale uurrooster van de scholieren vervangen door intensieve repetities. Je ziet de jongeren aan de slag in dit filmpje van Cobra TV:  Re-Mix Orchestra

Naast Re-Mix groeide dan, opnieuw in samenwerking met Paul Griffiths, Re-Mix XXL. Dat wil zeggen: zoveel mogelijk musicerende inwoners van Borgerhout en omstreken, jongeren van 11 tot 111, verenigingen en individuen, met of zonder vooropleiding, musiceren en zingen samen. Het gaat om een project in samenwerking met APGA, Recht-Op, Moving Emotions vzw, Gospel Palace, Randzoen, verschillende groepen Nederlands 2e taal en de muziekacademie van Borgerhout.

Maar bij de Filharmonie stopt het hier niet. Naast de Re-Mix initiatieven is er ook het Opmaat orkest. De slogan daarvan: "Iedereen speelt!". Opmaat orkest geeft kinderen de kans om op de lagere school in groep een instrument te leren spelen en onmiddellijk een orkest te vormen. Eerst waren er enkel de leerlingen van de Omnimundo school in Borgerhout, nu ook leerlingen van Sint Eligius. Het muziekvirus verspreidt.

Heel het verhaal van Ilse was enorm inspirerend: het opzet, de aanpak, de resultaten. Een project met hart en energie. Een project wat 'niet moeilijk doet' en toch echt wel het verschil maakt. Ik vraag me af of Ilse genoeg beseft hoe bijzonder dat is. Kinderen groeien door muziek, ze vinden er vaak letter'lijk en figuurlijk hun eigen stem: dat mag ik ook zelf ervaren met een mini-gitariste en een mini-cornetist in huis.
********
De week werd cultureel ingezet en ook afgerond: op donderdag begeleide ik twee focusgroepen ifv de tussentijdse evaluatie van het zogenaamde ACT project, Antwerpse Cultuurtoeleiders. Dit samen met en op vraag van collega's van het  Antwerps Integratiecentrum de 8. Met de staf van twee Antwerpse cultuurcentra bespraken we of en hoe hun werking was veranderd dankzij de inzet van een jongere van andere ethnisch-culturele origine. De jongeren in kwestie draaiden mee in publiekswerking, programmatie, en al de andere facetten van de werking van een cultuurcentrum. Ze zetten socio-artisteke projecten op en legden contacten met jongeren in de buurt. Heel boeiend om te bekijken hoe dit verliep en wat succesfactoren zijn in zo een project.

Leren, innoveren

Fijn om weer in een expliciet lerende omgeving te mogen zijn! Om ideeën en oefeningen aangereikt te krijgen en die dan over de tafel heen en weer te mogen spelen. Om moe te mogen worden van input en tegelijk de zin te voelen groeien om voluit te mogen gaan in het leveren van eigen output.

Sinds vorige week dinsdag studeer ik weer. Als deelnemer in de Masterclass Social profit en Public Management van de Antwerp ManagementSchool. Een jaar lang, elke dinsdag lange dagen trekken, op zoek naar inzichten en handvatten die er voor zullen zorgen dat ik dat wat ik graag doe nog beter en sterker zal kunnen doen. Het gaat daarbij dan om het nadenken over organisaties, hoe ze 'werken', hoe ze 'leven', hoe ze in de problemen geraken soms en er ook weer uit kunnen.

Zelf wil ik daarbij natuurlijk vooral uitzoeken naar waar er in een organisatie ruimte kan gemaakt worden voor diversiteit. Hoe dit op een daadkrachtige en ook inspirerende manier kan gebeuren. Hoe ook taakgerichtheid en relatiegerichtheid in balans kunnen gebracht worden. Hoe 'winst' meer gebalanceerd en integraal kan gedefinieerd worden, ook met oog voor de mens in het verhaal. Hoe mensen in hun werkomgeving actoren kunnen zijn in plaats van instrumenten of cijfers. Die vragen en nog zoveel meer.

De eerste twee opleidingsdagen waren alvast geslaagd  en goed gevuld. Dag 1 besteden we 1 dagdeel aan creatief nadenken rond leiderschap, 1 dagdeel aan het kritisch  onderzoeken van verschillende mogelijke managementparadigma's en tenslotte 1 dagdeel aan een concrete manier om aan strategie-ontwikkeling te doen. Dag 2 ging helemaal over projectmanagement: heel wat momenten van herkenning nu ik zelf ook al bijna een jaar een project rond ondersteuning brugfiguren leidt.

Een ding was wel jammer: doordat ik nu tijd in de opleiding moest investeren zag ik vorige week geen kans om deel te nemen van de opening van de Sociale Innovatiefabriek, iets waar ik nochtans naar had uitgekeken. Maar, een beetje troost, op de website is er veel van de sfeer en dynamiek op te snuiven.